Gần đây, lực lượng chức năng đã kiểm tra kho hàng của chủ tài khoản Mailystyle.com ở phường Yên Nghĩa, quận Hà Đông (Hà Nội), phát hiện một lượng lớn sản phẩm chưa rõ nguồn gốc, xuất xứ (Trích: “Nỗi lo hàng giả, hàng nhái trong thương mại điện tử” của Đài phát thanh – truyền hình Hòa Bình). Tài khoản này có hàng triệu người theo dõi, có ngày “chốt” tới hàng nghìn đơn hàng. Trước đó, Đội Quản lý thị trường (QLTT) số 9 (Cục QLTT TP Hà Nội) kiểm tra một kho hàng tại thôn Hậu Dưỡng, xã Kim Chung, huyện Đông Anh, phát hiện hơn 28.000 sản phẩm gồm mỹ phẩm, đồ gia dụng... không có hóa đơn chứng từ, không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Đây là một trong rất nhiều vụ việc về hàng giả, hàng nhái xảy ra dịp cận tết. Vậy hành vi buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng hoặc không rõ nguồn gốc được pháp luật xử lý như thế nào?
(Nguồn: Internet)
Quy định về xử phạt hành chính khi kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng
Nghị định 98/2020/NĐ-CP ngày 26 tháng 8 năm 2020 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Nghị định 98/2020/NĐ-CP có hiệu lực thi hành và thay thế Nghị định 185/2013/NĐ-CP ngày 15/11/2013 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Nghị định 124/2015/NĐ-CP ngày 19/11/2015 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 185/2013/NĐ-CP; Nghị định 141/2018/NĐ-CP ngày 08/10/2018 về sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định quy định xử lý vi phạm pháp luật trong hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp. So với các Nghị định cũ trước đây, Nghị định 98/2020/NĐ-CP đã tăng xử phạt hành chính lên mức cao hơn rất nhiều, tuy nhiên tình trạng sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái vẫn diễn ra cho thấy mức phạt hiện tại vẫn chưa đủ tính răn đe.
Căn cứ Điều 4 Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định mức phạt tiền tối đa trong lĩnh vực kinh doanh buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là 200.000.000 đồng đối với cá nhân và 400.000.000 đồng đối với tổ chức;
Xử phạt hành chính
a. Đối với hành vi buôn bán hàng giả về giá trị sử dụng, công dụng
Khoản 1 Điều 9 Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định mức xử phạt về hành vi buôn bán hàng giả về giá trị sử dụng, công dụng: phạt từ 1.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng, tùy vào giá trị thực tế của hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật, cụ thể:
| Mức phạt tiền | Trường hợp giá trị hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật | Trường hợp thu lợi bất chính |
| Từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng |
Dưới 3.000.000 đồng |
Dưới 5.000.000 đồng |
| Từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng |
Từ 3.000.000 đồng đến dưới 5.000.000 đồng |
Từ 5.000.000 đồng đến dưới 10.000.000 đồng |
| Từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng |
Từ 5.000.000 đồng đến dưới 10.000.000 đồng |
Từ 10.000.000 đồng đến dưới 20.000.000 đồng |
| Từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng |
Từ 10.000.000 đồng đến dưới 20.000.000 đồng |
Từ 20.000.000 đồng đến dưới 30.000.000 đồng |
| Từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng |
Từ 20.000.000 đồng đến dưới 30.000.000 đồng |
Từ 30.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng |
| Từ 50.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng |
Từ 30.000.000 đồng trở lên - không bị truy cứu trách nhiệm hình sự |
Từ 50.000.000 đồng trở lên - không bị truy cứu trách nhiệm hình sự |
Phạt tiền gấp hai lần các mức tiền phạt quy định tại khoản 1 Điều 9 Nghị định 98/2020/NĐ-CP đối với hành vi nhập khẩu hàng giả hoặc hàng giả thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Là thực phẩm, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, chất bảo quản thực phẩm, thuốc, nguyên liệu làm thuốc mà không bị truy cứu trách nhiệm hình sự;
- Là thức ăn chăn nuôi, thức ăn thủy sản, sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản, sản phẩm xử lý chất thải chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi;
- Là mỹ phẩm, trang thiết bị y tế, chất tẩy rửa, hoá chất, chế phẩm diệt côn trùng, diệt khuẩn dùng trong lĩnh vực gia dụng và y tế, xi măng, sắt thép xây dựng, mũ bảo hiểm.
Hình thức xử phạt bổ sung:
- Tịch thu tang vật đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều 9 Nghị định 98/2020/NĐ-CP, trừ trường hợp áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả quy định tại điểm a hoặc điểm b khoản 4 Điều này;
- Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề từ 03 tháng đến 06 tháng đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm e khoản 1 Điều 9 Nghị định 98/2020/NĐ-CP (được sửa đổi bởi khoản 5 Điều 3 Nghị định 17/2022/NĐ-CP).
Biện pháp khắc phục hậu quả:
- Buộc tiêu hủy tang vật đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều này, trừ trường hợp áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả quy định tại điểm b khoản này;
- Buộc đưa ra khỏi lãnh thổ nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam hoặc tái xuất hàng giả đối với hành vi nhập khẩu hàng giả quy định tại Điều này;
- Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại Điều này.
Lưu ý: Mức phạt tiền áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính do cá nhân thực hiện. Trường hợp hành vi vi phạm hành chính do tổ chức thực hiện thì phạt tiền gấp hai lần mức phạt tiền quy định đối với cá nhân (điểm b khoản 4 Điều 4 Nghị định 98/2020/NĐ-CP được sửa đổi bởi điểm b khoản 1 Điều 3 Nghị định 17/2022/NĐ-CP).
(Nguồn: Internet)
b. Đối với hành vi buôn bán hàng giả mạo nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa
Khoản 1 Điều 11 Nghị định 98/2020/NĐ-CP về hành vi buôn bán hàng giả mạo nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa: mức phạt từ 1.000.000 đến 50.000.000, tùy vào giá trị thực tế của hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật, cụ thể như sau:
|
Mức phạt tiền |
Trường hợp giá trị hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật |
Trường hợp thu lợi bất chính |
| Từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng |
Dưới 3.000.000 đồng |
Dưới 5.000.000 đồng |
| Từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng |
Từ 3.000.000 đồng đến dưới 5.000.000 đồng |
Từ 5.000.000 đồng đến dưới 10.000.000 đồng |
| Từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng |
Từ 5.000.000 đồng đến dưới 10.000.000 đồng |
Từ 10.000.000 đồng đến dưới 20.000.000 đồng |
| Từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng |
Từ 10.000.000 đồng đến dưới 20.000.000 đồng |
Từ 20.000.000 đồng đến dưới 30.000.000 đồng |
| Từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng |
Từ 20.000.000 đồng đến dưới 30.000.000 đồng |
Từ 30.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng |
| Từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng |
Từ 30.000.000 đồng trở lên - không bị truy cứu trách nhiệm hình sự |
Từ 50.000.000 đồng trở lên - không bị truy cứu trách nhiệm hình sự |
Phạt tiền gấp hai lần các mức tiền phạt quy định tại khoản 1 Điều 11 Nghị định 98/2020/NĐ-CP đối với hành vi nhập khẩu hàng giả hoặc hàng giả thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Là thực phẩm, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, chất bảo quản thực phẩm, thuốc, nguyên liệu làm thuốc mà không bị truy cứu trách nhiệm hình sự;
- Là thức ăn chăn nuôi, thức ăn thủy sản, sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản, sản phẩm xử lý chất thải chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi;
- Là mỹ phẩm, trang thiết bị y tế, chất tẩy rửa, hoá chất, chế phẩm diệt côn trùng, diệt khuẩn dùng trong lĩnh vực gia dụng và y tế, xi măng, sắt thép xây dựng, mũ bảo hiểm.
Hình thức xử phạt bổ sung:
- Tịch thu tang vật đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều 11 Nghị định 98/2020/NĐ-CP, trừ trường hợp áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả quy định tại điểm a hoặc điểm b khoản 4 Điều này;
- Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề từ 01 tháng đến 03 tháng đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm e khoản 1 Điều 11 Nghị định 98/2020/NĐ-CP (được sửa đổi bởi khoản 7 Điều 3 Nghị định 17/2022/NĐ-CP).
Biện pháp khắc phục hậu quả:
- Buộc tiêu hủy tang vật đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều này, trừ trường hợp áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả quy định tại điểm b khoản này;
- Buộc đưa ra khỏi lãnh thổ nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam hoặc tái xuất hàng giả đối với hành vi nhập khẩu hàng giả quy định tại Điều này;
- Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại Điều này.
Lưu ý: Mức phạt tiền áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính do cá nhân thực hiện. Trường hợp hành vi vi phạm hành chính do tổ chức thực hiện thì phạt tiền gấp hai lần mức phạt tiền quy định đối với cá nhân (điểm b khoản 4 Điều 4 Nghị định 98/2020/NĐ-CP được sửa đổi bởi điểm b khoản 1 Điều 3 Nghị định 17/2022/NĐ-CP).
(Nguồn: Internet)
c. Đối với hành vi buôn bán tem, nhãn, bao bì hàng hóa giả
Khoản 1 Điều 13 Nghị định 98/2020/NĐ-CP về hành vi buôn bán tem, nhãn, bao bì hàng hóa giả: mức phạt tiền từ 300.000 đến 30.000.000 tùy vào từng hành vi cụ thể, cụ thể như sau:
|
Mức phạt tiền |
Số lượng (đơn vị) tem, nhãn, bao bì vi phạm |
|
Từ 300.000 đồng đến 500.000 đồng |
Số lượng dưới 100 cái, chiếc, tờ hoặc đơn vị tính tương đương |
|
Từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng |
Số lượng từ 100 đơn vị đến dưới 500 đơn vị |
| Từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng | Số lượng từ 500 đơn vị đến dưới 1000 đơn vị |
| Từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng | Số lượng từ 1000 đơn vị đến dưới 2000 đơn vị |
| Từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng | Số lượng từ 2000 đơn vị đến dưới 3000 đơn vị |
| Từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng | Số lượng từ 3000 đơn vị đến dưới 5000 đơn vị |
| Từ 15.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng | Số lượng từ 5000 đơn vị đến dưới 10.000 đơn vị |
| Từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng |
Số lượng từ 10.000 đơn vị trở lên - không bị truy cứu trách nhiệm hình sự |
Phạt tiền gấp hai lần các mức tiền phạt quy định tại khoản 1 Điều 13 Nghị định 98/2020/NĐ-CP đối với một trong các trường hợp sau đây:
- Hành vi nhập khẩu tem, nhãn, bao bì hàng hóa giả;
- Tem, nhãn, bao bì hàng hóa giả của thực phẩm, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, chất bảo quản thực phẩm, thuốc phòng bệnh, thuốc, nguyên liệu làm thuốc, mỹ phẩm, trang thiết bị y tế, mũ bảo hiểm;
- Tem, nhãn, bao bì hàng hóa giả của chất tẩy rửa, hoá chất, chế phẩm diệt côn trùng, diệt khuẩn dùng trong lĩnh vực gia dụng và y tế, thức ăn chăn nuôi, thức ăn thủy sản, sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản, sản phẩm xử lý chất thải chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi, xi măng, sắt thép xây dựng.
Hình thức xử phạt bổ sung:
- Tịch thu tang vật đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều 13 Nghị định 98/2020/NĐ-CP, trừ trường hợp áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả quy định tại điểm a khoản 4 Điều này;
- Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề từ 01 tháng đến 03 tháng đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm h khoản 1 Điều 13 Nghị định 98/2020/NĐ-CP (được sửa đổi bởi khoản 9 Điều 3 Nghị định 17/2022/NĐ-CP).
Biện pháp khắc phục hậu quả:
- Buộc tiêu hủy tem, nhãn, bao bì hàng hóa giả đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều này;
- Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại Điều này.
Lưu ý: Mức phạt tiền áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính do cá nhân thực hiện. Trường hợp hành vi vi phạm hành chính do tổ chức thực hiện thì phạt tiền gấp hai lần mức phạt tiền quy định đối với cá nhân (điểm b khoản 4 Điều 4 Nghị định 98/2020/NĐ-CP được sửa đổi bởi điểm b khoản 1 Điều 3 Nghị định 17/2022/NĐ-CP).
Xử lý hình sự
Pháp luật hình sự quy định hành vi mua bán hàng giả có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội sản xuất, buôn bán hàng giả được quy định tại Điều 192 Bộ luật hình sự 2015 (được sửa đổi bởi điểm a khoản 42 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017): tùy vào tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội, người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng; hoặc phạt tù từ 01 năm đến cao nhất là 15 năm.
Đối với các hàng hóa cụ thể được Bộ Luật Hình Sự có quy định như sau:
- Điều 193 Bộ luật Hình sự 2015 quy định tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm (được sửa đổi bởi điểm a, điểm b khoản 43 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017);
- Điều 194 Bộ luật Hình sự 2015 quy định tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh (được sửa đổi bởi điểm a, điểm b khoản 44 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017);
- Điều 195 Bộ luật Hình sự 2015 quy định tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi (được sửa đổi bởi điểm a khoản 45 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017).
Có thể thấy mức xử phạt các hành vi vi phạm về an toàn thực phẩm có tính chất răn đe chưa cao. Các biện pháp bổ sung trong hệ thống các chế tài hành chính hiện nay vẫn còn thiếu một số biện pháp mang tính chất đặc trưng của pháp luật bảo vệ người tiêu dùng như cảnh báo, công bố công khai những cá nhân, tổ chức vi phạm trên các trang thông tin đại chúng, vô hiệu hóa, cấm lưu hành các sản phẩm có khả năng gây thiệt hại cho người tiêu dùng.
Chống hàng giả, hàng nhái là trách nhiệm của Nhà nước, Doanh nghiệp và cả người tiêu dùng. Các doanh nghiệp khi phát hiện hàng hóa của mình bị làm giả, làm nhái phải báo lên cơ quan chức năng để có biện pháp xử lý. Đối với người tiêu dùng, hãy tìm hiểu thật kỹ sản phẩm trước khi mua, nói không với các mặt hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ.
Hãy chung tay cùng doanh nghiệp phòng chống hàng gian, hàng giả, hàng nhái hàng thiết yếu, hàng cấm trước, trong và sau tết Giáp Thìn 2024.
Cơ sở pháp lý:
- Bộ Luật Hình Sự số 100/2015/QH13 do Quốc hội ban hành (sửa đổi, bổ sung năm 2017);
- Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng;
- Nghị định 17/2022/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hóa chất và vật liệu nổ công nghiệp; điện lực, an toàn đập thủy điện, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; hoạt động dầu khí, kinh doanh xăng dầu và khí;
Nguồn: Phương Hiền (2024) “Nỗi lo hàng giả, hàng nhái trong thương mại điện tử”, Đài phát thanh – truyền hình Hòa Bình, http://hoabinhtv.vn/kinh-te/noi-lo-hang-gia-hang-nhai-trong-thuong-mai-dien-tu,, truy cập ngày 08/01/2024.
Quỳnh Trang
